THÔNG TIN VỀ CHI BỘ TẠ UYÊN:

*******

          I. Khái quát quá trình thành lập Chi bộ Tạ Uyên:

Hòa Liên là xã có bề dày truyền thống Cách mạng, qua 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, xã đã vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng danh hiệu cao quý “ĐƠN VỊ ANH DŨNG DIỆT MỸ” vào năm 1969 và danh hiệu “ANH HÙNG LỰC LƯỢNG VŨ TRANG NHÂN DÂN” vào năm 1998.

Trong sách “Lịch sử đấu tranh Cách mạng xã Hòa Liên” giai đoạn 1930 - 1975 do nhà xuất bản Đà Nẵng phát hành  năm 2005. Tại Chương III trang 45 có viết: “Năm 1946 chi bộ Đảng cộng sản Đông Dương đầu tiên được thành lập ở xã Liên Minh (nay là xã Hòa Liên) gồm các đồng chí Trần Ngọc Hiên, Lê Lam, Lê Thanh Tùng, Nguyễn Bắc Thảo. Chi bộ mang tên Tạ Uyên. Chi bộ Tạ Uyên do đồng chí Trần Ngọc Hiên làm Bí thư”. Năm 1949 đồng chí Trần Ngọc Hiên hy sinh, đồng chí Lê Lam được cử làm Bí thư và quyết định đổi tên chi bộ Tạ Uyên thành chi bộ Trần Ngọc Hiên.

Đây là chi bộ Đảng Cộng Sản đầu tiên được thành lập trên địa bàn xã và là tiền thân của Đảng bộ xã Hòa Liên ngày nay.

II. Sơ lược về đồng chí Tạ Uyên:

Đồng chí Tạ Uyên sinh ngày 5 tháng 8 năm 1898 tại làng Côi Trì, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình (nay là xã Yên Mỹ, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình), trong một gia đình nông dân tương đối khá giả, được đi học từ nhỏ. Năm 18 tuổi, Tạ Uyên đỗ khóa sinh. Sau đó, ông đi học nghề đạc điền. Nhờ có năng khiếu và thông minh, Tạ Uyên học nghề nhanh thành thạo và được bổ dụng làm thư ký đạc điền cho huyện.

Năm 1925, Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội được thành lập ở hải ngoại và hoạt động phát triển cơ sở trong nước. Tháng 10 năm 1927, chi bộ Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội Yên Mô đã ra đời tại làng Côi Trì (nay thuộc xã Yên Mỹ), Tạ Uyên được cử làm Bí thư. Theo chủ trương của chi bộ, ông đã chọn Bích Động là một trong những địa điểm in truyền đơn, thơ ca cách mạng. 

Ngày 19 tháng 11 năm 1929, Tạ Uyên bị bắt đưa về nhà lao Ninh Bình, ngày 24 tháng 01 năm 1930, Thực dân Pháp mở phiên tòa xử "vụ án cộng sản đầu tiên" ở Ninh Bình. Tạ Uyên bị kết án 15 năm tù khổ sai, đày đi Côn Đảo.

Năm 1935 ông cùng với Nguyễn Hữu Tiến, Tống Văn Trân, Vũ Công Phụ tổ chức vượt đảo, về đất liền thành công. Trở về Nam Bộ, ông tiếp tục hoạt động cách mạng. Khi thành lập Liên Tỉnh ủy Hậu Giang (gồm các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Cần Thơ, Vĩnh Long, Trà Vinh, Long Xuyên, Châu Đốc), Tạ Uyên được cử làm Bí thư Liên tỉnh ủy Hậu Giang rồi tham gia Ban Chấp hành Xứ ủy và đến tháng 7 năm 1940, Tạ Uyên được cử làm Bí thư Xứ ủy Nam kỳ (thay cho đồng chí Võ Văn Tần). Ông là người đã kết nạp đồng chí Võ Văn Kiệt vào Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 11 năm 1939.

Trên cương vị Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ, ông đã trực tiếp lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ diễn ra vào ngày 23 tháng 11 năm 1940.

Do sự phản bội của tên Huy (tức Quới) - một đảng viên đầu hàng địch, 16 giờ cùng ngày, đồng chí Tạ Uyên bị địch bắt, tại 160 đường D’Ayot (nay là đường Nguyễn Thái Bình, Quận 1).

Ngay sau khi bắt được đồng chí Tạ Uyên, địch đưa ông về Sở Cảnh sát tra tấn ngay. Mặc dù địch đã dùng mọi cực hình dã man, nhưng đồng chí Tạ Uyên vẫn giữ vững bản lĩnh cách mạng, bảo vệ bí mật của Đảng, bảo vệ đồng chí của mình. Kiệt sức vì địch tra tấn liên tục, đồng chí Tạ Uyên hy sinh ngày 10 tháng 12 năm 1940.

Từ một thanh niên nhiệt thành yêu nước, sớm tham gia Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí Hội, trở thành người cộng sản trong tổ chức tiền thân của Đảng, là một trong 3 Bí thư chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam đầu tiên của tỉnh Ninh Bình, bị địch cầm tù nơi địa ngục trần gian Côn Đảo, đồng chí Tạ Uyên được tôi luyện cả về bản lĩnh, ý chí cách mạng và trí tuệ, thoát khỏi nhà tù đế quốc, về Nam Kỳ tiếp tục đóng góp cho cuộc đấu tranh giành độc lập tự do của dân tộc. Đồng chí đã làm hết sức mình trong việc xây dựng củng cố tổ chức Đảng ở các tỉnh Nam Kỳ, trở thành người đứng đầu Xứ ủy Nam Kỳ đúng vào lúc chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ năm 1940.

Khởi nghĩa Nam Kỳ tuy không thành công vì chưa hội đủ những yếu tố khách quan, chủ quan, nhưng hào khí Nam Kỳ khởi nghĩa, sự hy sinh của đồng chí Tạ Uyên và biết bao chiến sĩ cộng sản, đã viết nên trang sử vẻ vang, hào hùng của Nam Bộ kiên cường, truyền thống kiên trung, bất khuất của những người cộng sản, tiếp sức cho ngọn lửa cách mạng trong Cách mạng Tháng Tám và sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta.

(Trích từ tư liệu tại trang thông tin điện tử thành phố Hồ Chí Minh)

III. Ý nghĩa lịch sử của tên gọi Chi bộ Tạ Uyên:

Tên đồng chí Tạ Uyên đã được đặt cho nhiều con đường ở thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Vũng Tàu (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu), thành phố Tam Điệp, thành phố Ninh Bình (tỉnh Ninh Bình). Huyện Yên Mô đã đặt tên ông cho một Trường Trung học phổ thông. Nhà tưởng niệm Tạ Uyên được xây dựng tại xã Yên Mỹ, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình.

Với ý nghĩa đó, khi thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam đầu tiên trên đất Hòa Liên, các vị tiền bối cách mạng của chúng ta đã quyết định chọn tên đồng chí Tạ Uyên để đặt cho chi bộ của mình với mong muốn không ngừng cống hiến cho sự nghiệp giải phóng dân tộc theo gương đồng chí Tạ Uyên.

IV. Ý nghĩa giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ:

Ngày nay, trong nhiều tư liệu lịch sử đấu tranh cách mạng của quân và dân Hòa Liên qua các thời kỳ cơ bản được ghi chép khá đầy đủ. Tuy nhiên, để có được thành công như ngày hôm nay là sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng bộ xã mà tiền thân là chi bộ Tạ Uyên. Để giáo dục truyền thống cách mạng và đạo lý uống nước nhớ nguồn. Ban Chấp hành Đảng bộ xã Hòa Liên khóa XIV, nhiệm kỳ 2020-2025 quyết định xây dựng “Bia di tích Chi bộ Tạ Uyên” để mọi người dân, thế hệ trẻ hôm nay và mai sau có một địa điểm, một di tích để luôn nhắc nhớ mình về ánh sáng soi đường của Đảng.

V. Ngày khởi công  xây dựng Bia: ngày 03 tháng 01 năm 2025 (nhằm ngày 04 tháng 12 năm Giáp Thìn)

VI. Ngày khánh thành Bia: ngày 16 tháng 3 năm 2025 (nhằm ngày 17 tháng 02 năm Ất Tỵ)

VII. Ban Chỉ đạo xây dựng bia di tích Chi bộ Tạ Uyên:

1. Đồng chí Lê Đức Toại. Huyện ủy viên - Bí thư Đảng ủy xã.

2. Đồng chí Nguyễn Văn Thạnh. Phó bí thư Thưởng trực - Chủ tịch Hội đồng Nhân dân xã.

3. Đồng chí Lê Đức Thương. Phó bí thư - Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã.

4. Đồng chí Bùi Trung Điệp. Ủy viên Ban Thường vụ - Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã.

5. Đồng chí Ngô Thành Tâm. Ủy viên Ban Thường vụ - Phó chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã.

6. Đồng chí Nguyễn Thị Hạnh. Đảng ủy viên - Phó chủ tịch Hội đồng Nhân dân xã.

7. Đồng chí Nguyễn Mười. Đảng ủy viên - Phó chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã.

BAN CHẤP HÀNH ĐẢNG BỘ XÃ HÒA LIÊN

KHÓA XIV, NHIỆM KỲ 2020-2025